طلبه یار | سایتی جامع برای همه طلاب
بسم الله الرحمن الرحیم
فیش منبر
آثار وآفات شب یلدا
** **
کانال فیش منبرومرثیه درایتا
http://www.eitaa.com/fishemenbar
عرضه در سایت طلبه یار = https://www.talabeyar.ir
بلند ترین شب سال
فیش منبر کوتاه آثار وآفات شب یلدا
آثار و محاسن شب یلدا
۱/صله رحم
اثرات خوب صله رحم در زندگی انسان
خویشانت بال و پَرِ تو هستند.
امیر مۆمنان على علیه السلام نیز به فرزندش چنین سفارش مى‌کند: أَکْرِمْ عَشیرَتَکَ، فَإِنَّهُمْ جَناحُکَ الَّذى بِهِ تَطیرُ، وَ أَصْلُکَ الَّذى إِلَیْهِ تَصیرُ، وَ یَدُکَ الَّتى بِها تَصُولُ «۳» خویشانت را گرامى بدار، زیرا آنان بال و پَرِ تو هستند که با آنان پرواز مى‌کنى و اصل و ریشه تو مى‌باشند که به ایشان باز مى‌گردى (از آنان کمک گرفته و به آن‌ها سرفرازى) و دست (یاور) تو هستند که با آن‌ها (به دشمن) حمله مى‌کنى (و پیروز مى‌شوى).
حتی اگر خویشاوندانت مرتد یا کافر باشند ارتباط خود را با آن ها قطع مکن.
روش‌هاى رسیدگى به خویشان
برخى از روش‌هاى صله رحم و حمایت از خویشاوندان عبارتند از:
- کمک جانى: مى‌توان گفت که بزرگ‌ترین مرتبه صله رحم، رسیدگى جانى به خویشان است و آن در جایى است که جان یکى از بستگان انسان در خطر باشد که در این صورت وى باید تا پاى جان بایستد و از خویشاوندان خود- در چارچوب اسلام و معیارهاى مکتبى- دفاع کند، تا ضرر را از او دفع نماید. رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: مَنْ مَشى إِلى ذى قَرابَهٍ بِنَفْسِهِ وَ مالِهِ لِیَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطاهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَجْرَ مِأَهِ شَهیدٍ «۵» هر کس با جان و مالش، صله رحم کند، خداى متعال اجر صد شهید به او مى‌دهد.
- کمک مالى:اگر در مواردى میان بستگان انسان افراد نیازمند وجود دارد، رسیدگى مالى به ایشان لازم و از درجه اهمّیّت بالایى برخوردار است. امیر مۆمنان على علیه السلام نیز مى‌فرماید: فَمَنْ أَتاهُ اللَّهُ مالًا فَلْیَصِلْ بِهِ قَرابَتَهُ«۶» کسى که از سوى خدا ثروتى به دست آورد، باید بستگان خویش را به وسیله آن دستگیرى کند.
- کمک فکرى:رسیدگى فکرى در جایى است که یکى از بستگان انسان براى هدایت‌شدن نیاز به راهنمایى دارد. به عنوان مثال: یکى از اقوام انسان اهل نماز و روزه نیست، اگر رفتن نزد وى و راهنمایى او، سخن‌گفتن از فضیلت نماز و روزه و ترساندن از پیامدهاى ترک نماز و روزه در او مۆثّر مى‌شود، بر انسان لازم است که نزدش رفته و به او کمک فکرى کند و این از مصادیق امر به معروف و نهى از منکر است. به استفتایى در این زمینه توجّه فرمایید:
«آیا انسان مى‌تواند از نظر شرعى با خویشاوندانى که بى‌تقوا و بى‌نماز و ضدّ انقلابند از قبیل پدر، مادر، خواهر و غیره قطع رحم نماید؟ جواب: قطع رحم جایز نیست، ولى باید آن‌ها را با مراعات موازین امر به معروف و نهى از منکر کند.» «۷»
۴٫کمک عاطفى: گاهى رفتن به منازل خویشان، سلام و احوال‌پرسى، تلفن‌زدن و نامه‌نوشتن، محبّت ایجاد مى‌کند و سبب دل‌جویى از خویشان مى‌شود. امیر مۆمنان علیه السلام فرمود: صِلُوا أَرْحامَکُمْ وَ لَوْ بِالتَّسْلیمِ «۸» با بستگان خود صله رحم کنید، گرچه با سلام‌کردن (به آنان) باشد. امام صادق علیه السلام نیز مى‌فرماید:
پیوند میان برادران آن گاه که پیش هم هستند، دیدار همدیگر است و در مسافرت نامه‌نوشتن به یکدیگر. «۹» گاهى نیز شرکت در غم و شادى خویشان از موارد صله رحم است؛ شرکت در مراسم تشییع جنازه و مجالس ترحیم و دل‌جویى از بازماندگان آنان، و نیز شرکت در مجالس جشن و سرور ایشان، رسیدگى عاطفى به آنان‌بوده، در تقویت و تحکیم رابطه خویشاوندى نقش مۆثّرى دارد.
- ترک آزار:یکى از برترین روش‌هاى صله رحم با خویشاوندان، ترک اذّیت و آزار آنان است. بدین معنا که پرهیز از غیبت، تهمت، زخم زبان و شماتت آنان، دخالت‌نکردن در زندگى آن‌ها به عناوین مختلف، عیب‌جویى‌نکردن از آنان و … از برترین موارد صله رحم است. امام صادق علیه السلام دراین باره فرمود: أَفْضَلُ ما تُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ کَفُّ الْأَذى عَنْها «۱۰» برترین چیزى که به آن صله رحم مى‌شود، خوددارى‌کردن از اذّیت و آزار آنان است.
آثار رسیدگى به خویشان
صله رحم آثار و فواید ارزنده‌اى براى انسان در بر دارد که در این‌جا به برخى از آن‌ها اشاره مى‌کنیم:
- طول عمر:یکى از مهم‌ترین آثار صله رحم، طولانى‌شدن عمر است. امام رضا علیه السلام در این باره فرمود:
یَکُونُ الرَّجُلُ یَصِلُ رَحِمَهُ فَیَکُونُ قَدْ بَقِىَ مِنْ عُمْرِهِ ثَلاثُ سِنینَ فَیُصَیِّرُهَا اللَّهُ ثَلاثینَ سَنَهً وَ یَفْعَلُ اللَّهُ ما یَشاءُ «۱۱» چه بسا مردى که تنها سه سال از عمرش باقى مانده است، امّا خدا به خاطر صله رحم، باقى‌مانده عمرش را به سى سال مى‌رساند و خدا آنچه را مى‌خواهد، انجام مى‌دهد. شخصى به نام مَیسِر از امام باقر یا امام صادق علیهم السلام نقل کرده که آن حضرت فرمود: اى مَیسر! گمان مى‌کنم به خویشان خود نیکى مى‌کنى؟ گفتم: آرى فدایت شوم! من در نوجوانى در بازار کار مى‌کردم و دو درهم مزد مى‌گرفتم، یک درهم آن را به عمّه‌ام و درهم دیگر را به خاله‌ام مى‌دادم. آن‌گاه امام فرمود: به خدا سوگند تا کنون دو بار مرگت فرا رسیده، ولى به خاطر صله رحم به تأخیر افتاده است. «۱۲»
۲٫فراوانى روزى: حضرت سجّاد علیه السلام فرمود: مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَمُدَّ اللَّهُ فى عُمْرِهِ وَ أَنْ یَبْسُطَ لَهُ فى رِزْقِهِ فَلْیَصِلْ رَحِمَهُ … «۱۳» هر کس دوست دارد، خدا عمرش را طولانى و روزى‌اش را افزایش دهد، باید صله رحم کند.
۳٫حسن خلق: امام صادق علیه السلام فرمود: صِلَهُ الْأَرْحامِ تُحْسِنُ الْخُلْقَ «۱۴» رسیدگى به خویشان، اخلاق را نیکو مى‌کند.
- پاکى اعمال و دفع بلا:امام باقر علیه السلام فرمود: صِلَهُ الْأَرْحامِ تُزَکِّى الْأَعْمالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوى … «۱۵» رسیدگى به خویشان، اعمال را پاک مى‌کند و بلا را دور مى‌سازد.
- آسانى حساب:امام صادق علیه السلام فرمود: صِلَهُ الرَّحِمِ تُهَوِّنُ الْحِسابَ یَوْمَ الْقِیامَهِ … وَ تَقى مَصارِعَ السُّوءِ «۱۶» رسیدگى به خویشان حساب روز قیامت را آسان کرده و از مرگ بد جلوگیرى مى‌کند.
- آبادى شهرها:امام صادق علیه السلام فرمود: صِلَهُ الرَّحِمِ وَ حُسْنُ الْجَوارِ یَعْمُرانِ الدِّیارَ صله رحم و خوش‌رفتارى با همسایه شهرها را آباد مى‌کند.
۳٫نهج البلاغه ، نامه ۳۱ ، ص ۹۳۹ .
۴٫بحارالانوار ، ج ۷۴ ، ص ۱۳۱ .
- وسائل الشیعه ، ج ۶ ، ص ۲۸۷ .
۶٫نهج البلاغه ، خطبه ۱۴۲ ، ص ۴۳۲ .
۷٫استفتاآت ، ج ۱ ، ص ۴۸۸ .
۸٫اصول کافى ، ج ۲ ، ص ۱۵۵ .
- همان ، ص ۶۷۰ .
۱۰٫همان ، ص ۱۵۱ .
۱۱٫اصول کافى ، ج ۲ ، ص ۱۵۰ .
- بحارالانوار ، ج ۶ ، ص ۲۶۴ .
۱۳٫اصول کافى ، ج ۲ ، ص ۱۵۶ .
۱۴٫بحارالانوار ، ج ۷۴ ، ص ۱۱۴ .
۱۵٫اصول کافى ، ج ۲ ، ص ۱۵۲ .
۱۶٫بحارالانوار ، ج ۷۱ ، ص ۱۰۴ .
- بقره (۲) ، آیه ۲۷ ، رعد (۱۳) ، آیه ۲۵ و محمد (۴۷) ، آیات ۲۲ ـ ۲۳ .
۱۸٫محمد (۴۷) ، آیات ۲۲ ـ ۲۳ .
- سفینه البحار ، ج ۱ ، ماده رحم .
۲/شب یلدا شب عبادت
زمستان، بهار مؤمنان
انسان‌هایی که عاشق عبادت هستند و از صمیم دل آن را دوست می‌دارند، تمام وجود خود را وقف عبادت میکنند و هر یک از اعمال و گفتار خود را با نیت تقرب به خداوند انجام می‌دهند. این‌گونه افراد جزء برترین‌های مردم شمرده می‌شوند و ترسی از سختی‌های دنیا ندارند. روزها و شب‌های زمستان، بهترین فرصت برای راز و نیاز و مناجات با خداوند است. امام صادق علیه‌السلام این فرصت نیکو را این‌گونه معرفی می‌کند: «زمستان، بهار مؤمن است. شب‌هایش طولانی است که برای عبادت نیمه‌شب از آن کمک می‌گیرد و روزهایش کوتاه است که برای روزه گرفتن از آن مدد می‌جوید». برخاستن از خواب شیرین در دل شب و اندیشیدن در ملکوت آسمان‌ها و زمین، خدا و قدرت او و نیز روزه گرفتن در روزهای کوتاه زمستانی، بهترین و خالص‌ترین عبادت خدای تعالی است. رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «روزه زمستان، غنیمتی فرح‌بخش است»
۳/بیان احادیث اهل بیت و تاریخ
امام رضا (ع) : خدا رحمت کند کسی را که این امر ولایت ما را زنده میسازد پرسیده شد امر شما چگونه زنده میشود فرمود علوم و معارف و احادیث ما را فرا گرفته و به دیگران بیاموزد زیرا مردم اگر با زیبایی های سخنان ما آشنا گردند از ما پیروی خواهند نمود. بحارالانوار جلد ۲ صفحه ۳۰
معاویه بن عمار گوید : به امام صادق علیه السلام عرض کردم : مردیست که از شما روایت بسیار نقل کند و میان مردم انتشار دهد و آن را در دل مردم و دل شیعیانتان استوار کند و شاید عابدى از شیعیان شما باشد که در روایت چون او نباشد کدام یک بهترند ؟ فرمود: آنکه احادیث ما را روایت کند و دلهاى شیعیانمان را استوار سازد از هزار عابد بهتر است. اصول کافى-ترجمه مصطفوى، جلد صفحه ۴۰
۴/بیان قصه‌های قرآنی
خداوند در قرآن کریم بندگان خود را به قصه‌های قرآن توجه داده و هر یک از این سرگذشت‌ها را دارای حکمتی می‌داند که برای انسان‌ها هزاران پند و اندرز در خود نهفته دارد. امام علی علیه‌السلام نیز می‌فرماید: «بهترین داستان، رساترین اندرز و سودمندترین پند، کتاب خدای عزوجل است.» داستان‌ها و افسانه‌های زمینی، پس از چندبار تکرار، کم‌کم تازگی و جذابیت خود را از دست می‌دهد؛ ولی قرآن تنها کلامی است که هر اندازه هم تکرار شود، “کهنه‌شدنی” نیست. در شب یلدا و شب‌های زمستانی که دور هم جمع می‌شویم و پای صحبت بزرگ‌ترها می‌نشینیم، نیکو و شایسته است به جای داستان‌ها و قصه‌هایی که گاه با خرافات همراه است، به قصه‌های قرآنی توجه کنیم که هیچ‌گاه کهنه نمی‌شود و خرافات در آن راه ندارد.
آفات شب یلدا(بیان ۴آفت)
۱/اسراف و تبذیر
بعضی ها شب یلدا خیلی اسراف میکنند و برخی دیگه آه ندارن که با ناله سودا کنند
اسراف از منظر آیات و روایات
اسراف و تبذیر از گناهانی است که بر کبیره بودنش تصریح شده است
اسراف و تبذیر از گناهانی است که بر کبیره بودنش تصریح شده است. چنانچه در صحیحه فضل بن شاذان از حضرت رضا(ع) و همچنین در روایت اعمش از حضرت صادق(ع) ضمن شماره کبائر، اسراف و تبذیر را ذکر فرموده اند. برای دانستن بزرگی این گناه بعضی از آیات و اخبار رسیده یادآوری می شود و بعد معنا و اقسام آن ذکر می گردد. اینک با هم مطلب را از نظر می گذرانیم:
خداوند در سوره اعراف می فرماید: «بخورید و بیاشامید (از آنچه بر شما حلال شده) ولی از حد نگذرانید به درستی که خداوند دوست نمی دارد تجاوزکنندگان را» (اعراف ۲۹) یعنی خدا مسرفین را دشمن می دارد. بعضی از مفسرین فرموده اند: هر که را خدا دوست ندارد اهل عذاب است زیرا محبت خدا به معنی رساندن ثواب است.
و در سوره انعام می فرماید: «از میوه هر یک از این درختان وقتی میوه کرد بخورید و حق آن را (که خدا معین فرموده از زکات و غیره) بدهید روز بریدن و درویدن آن، و از حد نگذرانید. زیرا خداوند دوست نمی دارد (و نمی پسندد اعمال) اسراف کنندگان را.» (انعام ۱۴)
و در سوره مؤمن می فرماید: «این چنین هدایت نمی فرماید و عقوبت می کند هر اسراف کننده و شک آورنده ای را.»(غافر ۳) و نیز در همین سوره می فرماید: «به درستی که اسراف کنندگان اصحاب آتشند.»(غافر۴۳) در سوره طه می فرماید: «همچنین جزا می دهیم کسی را که اسراف کند و به آیات پروردگارش ایمان نیاورد و عذاب آخرت سخت تر و باقی تر است»(طه۱۲۶)
در سوره بنی اسرائیل می فرماید: «اسراف مکن و مال خودت را پراکنده نساز، به درستی که اسراف کنندگان برادران شیاطینند (و در دوزخ با ایشان قرین اند) و شیطان به پروردگارش (و نعمت های بی پایان او) سخت (منکر و) کفران کننده است.»(اسرا۲۷)
در تفسیر منهج می نویسد: «کفار عرب معظم اموال خود را به ریا و سمعه خرج می کردند و جهت یک میهمان شتران متعدد ذبح می نمودند تا مردم ایشان را به سخاوت ستایش کنند. حق تعالی ایشان را نکوهش فرموده که در تضییع اموال مانند دیوانند.»
حضرت صادق(ع) می فرماید: «جز این نیست که خداوند اقتصاد (میانه روی) را دوست و اسراف را دشمن می دارد حتی دور انداختن هسته خرما را. زیرا آن هم به کار می آید (چنانچه در عربستان بذر نخل و خوراک شتر است) و همچنین ریختن تتمه آبی که خورده ای (زیرا آن هم در پاره ای از مواقع به کار می آید).(۱)
و نیز می فرماید: از خدا بترس و زیاده روی مکن و سخت گیری هم منما و همیشه در حد وسط باش. به درستی که اسراف از تبذیر است و خداوند فرموده است: تبذیر مکن جز این نیست که هیچ گاه خداوند کسی را بر میانه روی عذاب نخواهد فرمود(۲) یعنی عذاب خدا راجع به اسراف و تقتیر (زیاده روی و سخت گیری) است.
پی نوشت ها
۱- (مستدرک الوسائل، باب النکاح، ابواب النفقات، باب ۲۵، ص ۲۵۷، ج ۱۵)
۲- (مستدرک الوسائل، باب النکاح)
۲/پر خوری
مذمّت پُرخوری در احادیث و روایات
* پیامبر خدا (ص): اگر ساکنان خانه ای به مقدار کم غذا بخورند، خانه شان نورانی می گردد. (المعجم الأوسط،ج۵، ص۲۲۹، ح۵۱۶۵عن أبی هریره، کنزالعمّال، ج۳، ص۳۹۱، ح۷۰۹۳)
* پیامبرخدا(ص): هرکس که خداوند را بسیار تسبیح گوید و به بزرگی یاد کند و در عوض به مقدار کم بخورد و بیاشامد و بخوابد، فرشتگان مشتاق او می شوند. (تنبیه الخواطر، ج۲، ص۱۱۶)
* امام علی (ع) – در حکمت های منسوب به ایشان ــ : زندگی را برای خوردن مخواه، بلکه خوردن را برای زندگی بخواه. (شرح نهج البلاغه، ج ۲۰، ص۳۳۳، ح۸۲۴)
* امام علی(ع) – در حکمت های منسوب به ایشان ــ : عاقل را بایسته است که به هنگام شیرینی غذا، تلخی دارو را نیز به یاد داشته باشد.(شرح نهج البلاغه،ج۲۰،ص۲۷۲،ح ۱۴۹)
فواید ظاهری کم خوری:
الف ــ سلامت تن
پیامبر خدا (ص): مادر همه داروها، کم خوری است. (المواعظ العددیّه، ص ۲۱۳)
پیامبر خدا (ص): مادر همه داروها، کم خوری است.
ب ــ شادابی چهره
پیامبر خدا(ص): برادرم عیسی، از شهری گذر کرد که در آن، مرد و زنی به یکدیگر فریاد می کشیدند. پرسید:« شما را چه شده است؟».
مرد گفت:ای پیامبر خدا! این، زن من است و او را مشکلی نیست. زنی درستکاراست؛ امّا دوست دارم از او جدا شوم.
عیسی گفت:« به هر حال، به من بگوی که او را چه می شود؟»مرد گفت: بی آن که کهنسال باشد، چهره اش بی طراوت است.گفت: ای زن! آیا دوست داری دیگر بار، چهره ات پرطراوت شود؟».زن گفت: آری.
به او گفت: « چون غذا می خوری، از سیر شدن حذر کن؛ زیرا اگر غذا بر سینه سنگینی کند و از اندازه افزون شود، طراوت چهره از میان می رود».آن زن، چنان کرد و دیگر بار، چهره اش طراوت یافت. (بحارالأنوار،ج۱۴، ص۳۲۰،ح۲۶)
ج ــ طول عمر
لقمان(ع): اگر خوراک انسان اندک باشد، زیاد زنده می ماند. (المواعظ العددیّه، ۷۱)
فواید باطنی کم خوری
الف ــ صفای اندیشه
امام علی (ع): هر کس خوراکش کم باشد، اندیشه اش صفا می یابد. (غرر الحکم، ح ۸۴۶۲ ،عیون الحکم و الواعظ ،ص۴۵۶ ،ح ۸۲۳۶)
ب ــ فروغ دل
پیامبر خدا(ص): اگر کسی خوراک خود را کم کند، درونش از نور سرشار می گردد. (الفردوس،ج۱، ص۲۹۰ ،ح۱۱۳۸ عن أبی هریره، کنز العمّال، ج۱۵، ص ۲۴۴،ح۴۰۷۷۲)
پیامبر اسلام(ص): اگر کسی می خواهد خود را از دام شیطان رها کند، باید چربی اضافی بدن خود را با کم خوردن غذا از بین ببرد، زیرا در این صورت می تواند به حضور فرشتگان نائل شود و به آنچه نزد خداست، صحیح و فراوان بیندیشد.
ج ــ رهایی از شیطان
پیامبر خدا (ص): هر کس، از این خرسند می شود که خویش را از ابلیس برهاند، باید گوشت و چربی خود را با کم خوری، آب کند؛ چرا که با کم خوری، حضور فرشتگان و فراوان اندیشیدن در آنچه نزد خداوند است، را به دست می آورد. (الفردوس،ج۳، ص۵۳۶،ح۵۶۷۲عن ابن عبّاس)
پیامبر خدا (ص): با کمی خوراک و نوشیدنی، با نفس خویش جهاد کنید تا فرشتگان بر شما سایه بگسترند و شیطان از شما بگریزد. (تنبیه الخواطر،ج۲،ص۱۲۲)
پیامبر اسلام (ص): دوست داشتنی ترین شما نزد خداوند، کم خوراک ترین و سبک بدن ترین شماست.
د ــ در آمدن به ملکوت آسمان ها
پیامبر خدا (ص): پشمینه بپوشید و میان بر بندید و به گنجایش نیمه ی شکم بخورید تا به ملکوت آسمان ها در آیید. (مکارم الأخلاق، ج۱، ص۲۵۲،ح۷۵۰)
پیامبر خدا (ص): هر کس شکمش پُر باشد، به ملکوت آسمان ها و زمین راه نمی یابد. (تنبیه الخواطر،ج۱، ص۱۰۰عن ابن عبّاس)
ه ــ تقرب به درگاه خداوند
پیامبر خدا(ص): کاستن از خوراک، نزد خداوند، جایگاهی والا دارد. (تنبیه الخواطر،ج۲، ص۱۱۹)
پیامبر خدا (ص): دوست داشتنی ترین شما نزد خداوند، کم خوراک ترین و سبک بدن ترین شماست. (کنز العمّال،ج۱۵،ص۲۶۱،ح۴۰۸۶۹)
امام صادق (ص): نزدیک ترین حالت بنده به خداوند، هنگامی است که شکم وی، سبک باشد. (الکافی، ج۶، ص۲۶۹،ح۴)
پیامبر خدا (ص): هر کس خوراکش اندک باشد، تنش سلامت و دلش صفا می یابد؛ و هر کس خوراکش فراوان باشد، تنش بیمار و دلش سخت می گردد.
۳/طولانی نشستن در شب
درشب یلدا مراقب باشیم که با دیر خوابی از نماز صبح غافل نشیم و خدای نکرده قضا نشه مومن همیشه به فکر واجبات خودش باید باشه
۴/بیهوده گویی و لغو
یکی دیگر از آفات شب یلدا خدای نکرده در حرفها آبرو ریختن از کسی نباشه مراقب زبان باشیم از غیبت و تهمت و مسخره کردن دیگران و….. بپرهیزیم.
بازدیدها: ۶۴۲
سلام امکان کپی و ذخیره سازی و پرینت قرار دهید